आनंदापासून दूर करते ती माया

 

 

 

 

वस्तू आहे तशी न दिसता विपरीत दिसणे म्हणजे माया हाेय.माया म्हणजे जी असल्याशिवाय राहत नाही पण नसली तरी चालते; उदाहरणार्थ, छाया. माया ही नासणारी आहे. ती जगते आणि मरते. मला विषयापासून आनंद हाेताे, पण ताे आनंद भंग पावणारा आहे. आनंदापासून मला जी दूर करते ती माया.आपल्याला विषयापासून शेवटी दु:खच येते हा आपला अनुभव आहे. माया आपल्याला विषयात लाेटते.पैसा हे मायेचे अस्त्र आहे. मायेचे थाेडक्यात वर्णन करायचे म्हणजे भगवंतापासून मला जी दूर कते ती माया. भगवंताची श्नती जेव्हा त्याच्याच आड येते तेव्हा आपल्याला ती माया बनते; आणि तिचे काैतुक जेव्हा आपल्याला वाटते तेव्हा ती त्याची लीला बनते. एक भगवंत माझा आणि मी भगवंताचा असे म्हटले म्हणजे मायेचे निरसन झाले. मायेचा अनर्थ माहीत असूनही ताे आपल्या आपण पत्करताे याला काय करावे?जगाचा प्रवाह हा भगवंताच्या उलट आहे.

 

आपण त्याला बळी पडू नये. जाे प्रवाहाबराेबर जाऊ लागला.ताे खडकावर आपटेल, भाेंवऱ्यात सापडेल, आणि कुठे वाहत जाईल याचा पत्ता लागणार नाही. आपण प्रवाहातपडावे पण ‘प्रवाहपतित’ हाेऊ नये, आपण प्रवाहाच्या उलट पाेहत जावे; यालाच अनुसंधान टिकविणे असे म्हणतात.भुताची बाधा ज्या माणसाला आहे त्याला जसे ते जवळ आहे असे सारखे वाटते, तसे आपल्याला भगवंताच्या बाबतीत झाले पाहिजे. परंतु बाधा ही भीतीने हाेते; त्याच्या उलट, भगवंत हा आधार म्हणून आपल्याजवळ आहे असे वाटले पाहिजे. मनांत वाईट विचार येतात; पण त्यांच्यामागे आपण जाऊ नये, मग वाईट संकल्प-विकल्प येणार नाहीत. सर्वांना मी माझे असे म्हणताे, मात्र भगवंताला मी ‘माझा’ असे म्हणत नाही; याला कारण म्हणजे माया.

 

वकील हा लाेकांचे भांडण ‘माझे’ म्हणून भांडताे पण त्याच्या परिणामाचे सुखदु:ख मानीत नाही, त्याचप्रमाणे प्रपंच ‘माझा’ म्हणून करावा; पण त्यामधल्या सुखदु:खाचे धनी आपण न व्हावे. खटल्याचा निकाल कसाही झाला तरी वकिलाला ी तेवढीच मिळते; तसे प्रपंचात प्रारब्धाने ठरवलेलेच भाेग आपल्याला येत असतात. आपले कर्तव्य म्हणून वकील जसा भांडताे त्याप्रमाणे कर्तव्य म्हणूनच आपण प्रामाणिकपणे प्रपंच करावा. त्यामध्ये भगवंताला विसरू नये, अनुसंधान कमी हाेऊ देऊ नये. कर्तव्य केल्यावर काळजी करू नये, म्हणजे सुखदु:खाचा परिणाम आपल्यावर हाेणार नाही. हे ज्याला साधले त्यालाच खरा परमार्थ साधला.